ندای استان:عضویت ۸۰ درصد مردم در کتابخانه عمومی روستا و حضور پررنگ و همیشگی کتاب در میان آنها، سبب شده است تا “روستای دوستدار کتاب” برای اهالی گورک سادات بیش از اینکه یک عنوان به حساب آید، واقعیتی انکار نشدنی باشد.
به گزارش ندای استان،همه چیز از فعالیت‌های خلاقانه خانم کتابداری آغاز شد که به کارش عشق می‌ورزید؛ از هنگامی که سال ۹۳ کتابخانه امام رضا (ع) روستا مسیر سامان مندی و پویایی خود را آغاز کرد تاکنون که این فضا به پاتوق کودکان و نوجوانان دیار سیدان و خانه امید عشایر این منطقه بدل شده است.
روز گذشته اسماعیل جانعلی‌پور دبیر جشنواره روستاها و عشایر دوستدار کتاب، در نشست خبری اختتامیه هشتمین دوره این جشنواره اعلام کرد که ۲۸۴ روستا از سراسر کشور برای گرفتن لقب “دوستدار کتاب” رقابت کردند و در پایان یک روستا برگزیده و ۹ روستا منتخب کشوری شدند؛ در این میان نام گورک سادات تنگستان نیز به چشم می‌خورد.
از لیلا رستمی، کتابداری که این عنوان بیش از هرچیز مدیون فعالیت‌های او است، پرسیدم از نظر شما چه چیز “گورک سادات” را روستای دوستدار کتاب کرده است؟ آنچه در ادامه بیان می‌شود بخشی از این شاخص‌ها است که در بیشتر موارد با اقدامات این کتابدار تنگستانی منطبق می‌شود.
کتاب برای همه
همه اقشار و گروه‌های سنی در روستای گورک سادات با کتاب و کتابخوانی مانوس هستند؛ کتابخانه روستا بیش از هر جای دیگر محل رفت آمد کودکان و نوجوانان شده است و زنان خانه‌دار شمار بالایی از اعضای این کتابخانه را تشکیل می‌دهند.
کتابدار این کتابخانه اظهار می‌کند: اگر چه بسیاری از برنامه‌ها و اقداماتی که انجام شد ویژه کودکان، نوجوانان و بانوان بود اما تلاش کردم کتاب را بین همه مردم ببرم و این سبب شد تا بسیاری از افرادی که پیشتر علاقه‌ای به کتابخوانی نشان نمی‌دادند، با بردن و معرفی کتاب در محل کار آنها یا اجتماع‌های مختلف روستایی، به کتاب و کتابخانه جذب شدند.
با این اقدامات حالا اعضای کتابخانه روستای یکهزار نفری گورک سادات به ۸۰۰ نفر رسیده است و بخش عمده‌ای از ساکنان این روستا به یمن امکانات کتابخانه‌های و فعالیت‌های کتابداری مشتاق، کتابخوان شده‌اند.
آمارهای کتابخانه روستایی امام رضا (ع) گورک سادات نشان می‌دهد که هفته‌ای به طور میانگین ۳۰۰ کتاب از این کتابخانه به امانت می‌رود که با توجه به جمعیت این روستا، آماری خیره‌کننده است.
رستمی می‌گوید: بارها شده که ساعت‌ها در کنار سالمندانی که سواد خواندن نداشتند نشسته‌ام و کتاب‌هایی مطابق با سلیقه آنها مانند زندگی نامه شهدا را برایشان خوانده‌ام تا این گروه نیز از آثار مثبت کتابخوانی بی نصیب نمانند.
این کتابدار تنگستانی علاوه بر راه اندازی پیک کتاب به در منازل، برنامه منظم معرفی کتاب به کسبه و اصناف روستا را هم دنبال کرده و به گفته خود تا اندازه‌ای موفق شده اقشار مختلف را جذب کتاب و کتابخوانی کند؛ می‌گوید اگر کتابی توجه مخاطبش را جلب، همانجا کتاب را به او امانت می‌دهد و از او برای عضویت در کتابخانه نام‌نویسی می‌کند.
او ادامه می‌دهد: کتاب را به ساحل هم برده و به ماهیگیران و فعالان این عرصه معرفی و گاهی به آنها اهدا کرده‌ام.
کتاب در همه جا
کتاب و کتابخوانی در این روستا تنها به محیط کتابخانه محدود نشده و حضور کتاب در مغازه‌ها و محل کار کسبه، خانه بهداشت و بسیاری جاهای دیگر منظره آشنایی است.
رستمی برای باز کردن جایی برای کتاب در زندگی اهالی گورک سادات، به خوبی از اجتماعات روستایی بهره برده است؛ حالا آنطور که پیداست، مرکز بهداشت روستا، آیین ها، مراسم و مجامع مذهبی، مدارس، آرایشگاه‌های زنانه، مغازه‌ها و پارک روستا خانۀ کتاب شده‌اند.
کتابدار روستای دوستدار کتاب تنگستان بوشهر می‌گوید: هفته‌ای یک روز پزشک به خانه بهداشت روستا می‌آید، پس فرصت خوبی بود تا از اجتماع مردم بویژه بانوان در این مرکز، برای معرفی کتاب و کتابخانه استفاده کنم و این اقدام بسیار هم اثرگذار بوده است.
اهالی گورک سادات مردمی دیندار هستند و مراسم عزاداری و میلاد اهل بیت (ع) همواره همواره اهالی این روستا را گرد آورده است؛ معرفی کتاب‌های مناسبتی و خواندن بخش‌هایی از آن از سوی خانم کتابدار بر عمق و غنای این مجالس افزوده و افزون بر آن تمایل به امانت گرفتن این کتاب‌ها را افزایش داده است.
راه‌هایی برای کتابخوان کردن نونهالان تنگستانی
معاون امورفرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دیروز در نشست خبری اختتامیه جشنوراه روستاها و عشایر دوستدار کتاب به نکته‌ای تامل برانگیز اشاره کرد؛ یاسر احمد وند گفت: این جشنواره اقدامی ترویجی است و الزامی برای انجام آن وجود ندارد، متاسفانه شاهد این بودیم که بعد از اتمام جشنواره، برخی از روستاها اقدامات خود را متوقف کردند.
اقداماتی که جنبه نمایشی داشته باشد اثر گذاری کافی را نخواهد داشت، در اینجا اما به دنبال فهرست بلند افتخارات کتابخانه و کتابدار روستا، کتابخوانی بخشی از فرهنگ مردم گورک سادات شده است تا جایی که آمار اعضا و امانت کتابخانه نیز گواهی بر این مدعا است.
به تایید قاطع کارشناسان، فرهنگسازی و نهادینه کردن یک فرهنگ با سرمایه‌گذاری بر نسل کودک و نوجوان شدنی‌تر است؛ “کتابدار خلاق کشور در سال ۱۴۰۰” سال‌ها است که نشست‌های قصه گویی در پارک گورگ برپا و بچه‌ها را دور خود جمع کرده است، با برگزاری کلاس‌های سرگرم‌کننده پای آنها را به کتابخانه روستا باز کرده و کتابخانه مدرسه‌های آنها را سامان داده است.
رستمی که کارش را در کتابخانه امام رضا (ع) گورک سادات از سال ۹۳ آغاز کرده است، می‌گوید: آن روزها کتابخانه تعطیل بود و وضعیت مناسبی نداشت، پس از اینکه کتابخانه روستا را سامان دادم، برای معرفی آن به مدارس روستا سر می‌زدم و با بچه‌ها گفت‌وگو می‌کردم، در این مدت کتابخانه مدرسه‌ها نیز به هم ریخته و مغفول بود، مرتب کردن آنها را بر اساس اصول کتابداری آغاز کردم و اکنون این کتابخانه‌ها وضعیت خوبی پیدا کرده و مورد استفاده بچه‌ها هستند.
آثار مثبت همنشینی روستاهای همجوار با “گورک سادات”
عشایر کوچ رو استان بوشهر که از آبان تا اسفندماه در تنگستان و جوار روستای گورک سادات مستقر می‌شوند نیز از خدمات کتابخانه‌ای این روستا بی نصیب نمانده‌اند و بویژه کودکان و نوجوانان آنها در مدت حضور در این منطقه منتظر حضور خانم کتابدار با کتاب‌هایی تازه هستند.
رستمی می‌گوید: در این پنج ماه چند بار برای معرفی و امانت کتاب به جمع عشایر این منطقه می‌روم و علاوه بر این روستاهای همجوار و فاقد کتابخانه نیز از منابع کتابخانه‌ای این روستا بهره برده‌اند، طوریکه حالا ” همه در این منطقه می‌دانند که اینجا در گورک سادات یک کتابخانه عمومی فعال وجود دارد”.
کتابخانه و خدمات خلاقانه کتابدار روستای گورک سادات، چند سالی است که روستاهای گورک سلیمانی، گورک کله بندی، گورک خورشیدی، روستای بندر عامری و عشایر این منطقه را نیز پوشش می‌دهد.
روستای گورک سادات از توابع بخش دلوار شهرستان تنگستان در سال‌های ۹۷ و ۹۹ نیز روستای شایسته تقدیر دوستدار کتاب کشور شده است و امسال برای نخستین بار در میان منتخبان این جشنواره جا گرفته است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر درباره شاخص‌هایی که در جشنواره روستا و عشایر دوستدار کتاب سنجیده شده است، می‌گوید: گستردگی برنامه‌ها در سطح روستا یا فراتر از روستا، خلاقیت و نوآوری در اجرای برنامه‌ها، قابلیت استمرار، مداومت و الگوبرداری از اقدامات، برنامه‌های پیش بینی شده برای آینده با قابلیت و ضمانت اجرا، بیشترین تاثیرگذاری با کمترین هزینه و اجرای برنامه‌های مبتنی بر امکانات و ظرفیت‌های محلی بخشی از مولفه‌هایی است که برای انتخاب روستای دوستدار کتاب ملاک سنجش قرار گرفته است.
حیدر راهب در گفت‌وگو با ایرنا اضافه می‌کند: داشتن کتابخانه و تعداد اعضا، فعالیت‌های جنبی کتابخانه، گروه سنی و جنسیت اعضا، فعالیت‌های فرهنگی روستا (نظیر جشنواره‌ها، مسابقات کتابخوانی) و مشارکت مردم در این برنامه‌ها از دیگر شاخص‌هایی بوده است که در داوری‌ها لحاظ و تاکید شده است که فعالیت هر روستا بر اساس نیازهای محلی، آیین‌های بومی و ارزش‌های دینی و ملی تعریف شده و از مشارکت مردمی و جلب پشتیبانی دستگاه‌های اجرایی برای تأمین هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری برخوردار باشد.
روستای گورک سادات دلوار و کتابخانه این روستا توانسته‌است نمره قبولی در آنها کسب کند تا علاوه بر کسب این عنوان به یادماندنی، جایی ماندگار برای کتاب در میان نسل امروز و آینده تنگستان بگشاید.
راهب معتقد است که اجرای برنامه‌ها و طرح های ارائه شده از سوی روستاها در این جشنواره می‌تواند در پویایی و رونق کتابخانه‌های عمومی و همچنین ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی تاثیر قابل توجهی داشته است.
در دوره های گذشته این جشنواره، روستای چهارروستایی گناوه و بنه گز تنگستان توانسته اند در جمع روستاهای دوستدار کتاب کشور قرار بگیرند و به دنبال این انتخاب، کتابخانه‌های عمومی این ۲روستا به یک مرجع، مجری و مشاور فرهنگیِ مردم محور تبدیل شده اند.
علاوه بر این، به گفته او تجربه نشان داده است انتخاب هر روستا به عنوان روستای دوستدار برتر کتاب کشور، حمایت منطقه‌ای را از مجموعه‌های کتاب محور، بویژه کتابخانه‌های عمومی را به همراه داشته است که این موضوع باعث رفع موانع و تأمین بخشی از نیازمندی‌های این مراکز فرهنگی شده است.
نکته مهم و قابل تامل اینکه به گفته راهب انتخاب این روستا ها باعث شده است که مردم آن روستا مشارکت بیشتری در اجرای طرح های تدوین شده داشته باشند.
