ندای استان:زائرخضرخان اهرمی از سرداران مقاومت جنوب در تلگرافی به علما می‌نویسد بهترین جوانان عزیزمان که تمام جزایر بریتانیا خون‌بهای یک نفرشان نمی‌شود را برای وطن و اسلام فدا کردیم و تا یک تن از ما و اتباع ما زنده باشد، انگلیس در حکم مردگان است.
به گزارش ندای استان،تاریخ ایران مملو از چهره‌های شاخص در زمینه‌های مختلف است؛ در سال‌های معاصر تاریخ جنوب ایران با دلیران مقاومت پیوند ناگسستنی دارد. یکی از این بزرگ‌مردان تاریخ معاصر جنوب زائرخضرخان اهرمی است که در کنار مردان مبارزی چون رئیسعلی، شیخ‌حسین چاهکوتاهی، غضنفرالسلطنه برازجانی و … رهبران مقاومت مبارزه با استعمار انگلیس را تشکیل دادند.
زائرخضرخان اهرمی که او را تنگستانی نیز می‌نامند فرزند حاج محمدعلی از تیره علی بهزاد و طایفه فولادی (پولادی) است که در دره ده‌کهنه که از توابع باغک شهرستان تنگستان است دیده به جهان گشود. (۱)
زائرخضرخان به‌عنوان شخصیتی کاریزماتیک در منطقه خود در کنار دیگر رهبران باعث تشجیع تفنگچیان می‌شد و رهبری موثر او مسبب ناتوانی انگلیس در رسیدن به مقاصد خود بود.
قیام بزرگ‌مردان جنوب گره خورده با تعالیم والای اسلام عزیز بود و سردمداران مبارزه با استعمار انگلیس در جای‌جای صحنه مبارزه اسلام را حاکم می‌کردند تا به حدی که از علامه بلادی می‌خواهند تا در رابطه با جهاد احکامی را به آن‌ها بدهد که چنین می‌شود.
در همین رابطه تلگرافی مشترک از شیخ حسینخان و زائرخضرخان اهرمی وجود دارد که وضعیت خود را برای علما تشریح می‌کنند.
قلعه کلات زائرخضرخان – اهرم
تمام جزایر بریتانیا خون‌بهای یک جوان عزیزمان نیست
بخشی از تلگراف شیخ حسینخان چاهکوتاهی و زایرخضرخان تنگستانی به علمای شیراز . شعبان ۱۳۳۳
حضرت آیت‌الله آقای میرزا و سایر حجج‌الاسلام روحنا فداهم. شش کپیه احزاب سیاسی، روزنامه‌های عدل تازیانه حیوه و جام‌جم.
فدویان در اول روز یک استنصار اسلام و استغاثه مسلمین را اجابت و عاشقانه به جانبازی پرداختیم، تصمیم عزم داریم که تا آخرین نفس مقاومت کنیم، از بذل جان و مال مضایقه نمودیم، سهل است بهترین جوانان عزیزمان را که تمام جزایر بریتانیا خون‌بهای یک نفرشان نمی‌شود خوشبختانه قربانی کردیم، رعبی که از قوای بری و بحری انگلیسیان در قلوب بود خارج، ایرانی را به رفعت وطن‌دوستی معرفی نمودیم و تا یک‌تن از ما و اتباع ما زنده باشد بحول الله انگلیس در حکم مردگان است و چون از جان گذشته را به کمک احتیاج نیست، هیچ منتظر نیستیم مددی به ما برسد. معلی الاسلام فدائیان اسلام: حسین چاهکوتاهی – خضرتنگستانی. (۲)
این سند تنها گوشه‌ای از تلفیق اسلام‌خواهی و ملی‌گرایی سرداران مقاومت جنوب را نشان می‌دهد؛ در تمام نامه‌ها و تلگراف‌های آنان گره‌خوردن ملی‌گرایی و اسلام نمود بسیار زیادی دارد.
۲۰ فروردین سالروز شهادت مبارز ضداستعمار
اگر بخواهیم از دیگر نمونه‌های این تفکر را در تاریخ بررسی کنیم هشت سال دفاع مقدس ایران در مقابل رژیم بعث مصداق بارزی از این تفکر خواهد بود و به‌گونه‌ای امتداد خون شهید زائرخضرخان و رئیسعلی به شهید علیرضا ماهینی و بیژن گرد می‌رسد.
مطالب گفته شده تنها گوشه‌ای از زندگی این شخصیت مبارز بود؛ مثل تمام سرداران جنوب انگلیسی‌ها که از زندگی و ادامه مبارزات او بیم داشتند حیات این قهرمان ملی را تحمل نکردند.
زائرخضرخان پس از یکسال آوارگی به مسقط‌الرأس خود یعنی قلعه کلات بازگشت. امیر اسلام و فرزند کوچکش سام‌خان سرانجام به تحریک انگلیسی‌ها و احمدخان دریابیگی حاکم بنادر و جزایر خلیج‌فارس در تاریخ شعبان ۱۳۴۱ قمری / ۱۹۲۲ میلادی / ۲۰ فروردین ۱۳۰۱ شمسی به شهادت رسید. (۳)
به گزارش فارس، ۲۰ فروردین سالگرد شهادت زائرخضرخان اهرمی این شخصیت مبارز و وطن‌خواه است.
۱- حیدر امیری؛ سیری در شخصیت زائرخضرخان اهرمی
۲- کاوه بیات، اسناد و مدارک جنگ جهانی اول ص ۱۵۹
۳- داریوش تنگستان؛ نقش زائرخضرخان امیر اسلام در قیام جنوب ص ۱۰ – ۱۱
