سنت‌های گذشته بازاریان بوشهری که امروز کمرنگ شده است

به گزارش خبر استان، آغاز ماه مبارک رمضان اگر چه در بخش‌های مختلف استان بوشهر با فرهنگی برخواسته از آداب و سنن این مردم حال و هوایی خاص دارد اما بازار به عنوان یک کانون اجتماعی بزرگ مردم ضمن ایجاد داد و ستد و برآورده کردن حوائج روزانه مردم ، نقش تاثیرگذاری در عمق بخشیدن به فرهنگ مردم در مناسبت‌های ملی و آیینی مانند ماه مبارک رمضان داشته است.

با آغاز ماه مبارک رمضان در شهر بوشهر، بازاریان این شهر نیز با داشتن ویژگی‌های خاصی به استقبال از این ماه رفته و ساز کسب و کار خود را با زبان روزه مردم کوک می‌کردند.

بازار بوشهر در ۸۰ سال گذشته دارای آداب منحصر به فردی بوده که در آن روابط مردم نه تنها برای خریدهای روزانه تنظیم شده، بلکه به عنوان یک جامعه کوچک اما پویا ضمن حرمت‌گذاشتن به شعائر مذهبی خود را با عقاید مردم هماهنگ می‌کردند.

مطالعه گذرا بر بافت همبند بازار بوشهر در سالیان دور بدین سو  نشان می‌دهد که با آغاز ماه رمضان تغییرات بنیادی بازار را در برمی‌گرفت که این تغییرات بر آداب کسب و کار بازاریان بوشهر تاثیر مستقیم بر جای می‌گذاشت که به عنوان مثال همه قهوه‌خانه‌ها و فروشگاه‌های محدود عرصه غذا در سطح شهر به شکل کاملا داوطلبانه و بدون هیچ دستورالعمل خاصی در صبح و بعد از ظهر روزهای ماه مبارک رمضان خودجوش تعطیل می شدند.

از دیگر سو ساعات کار کماچ فروشی‌ها و آش فروشی‌های سطح شهر نیز تغییر می‌کرد، به نحوی که همه آش فروشی‌ها، کله پاچه فروشی‌ها و کماچ فروشی‌های سطح شهر بوشهر از قبل از غروب اقدام به توزیع کماچ و آش و کله پاچه می‌کردند.

حتی کار به جایی رسیده بود که نانوایی‌های سطح شهر نیز صبح و ظهرها کمتر پخت نان داشتند و از بعد از ظهر و در حالی که آفتاب رو به غروب بود بساط پخت گرده ارزان قیمت ( یک نوع نان) پهن می‌کردند که با استقبال خوبی هم از طرف مردم روبرو می‌شدند که البته در ساعات بعد از ظهر ماه مبارک رمضان نانوایی‌های سطح شهر بوشهر زودتر از ماه‌های دیگر شروع به پخت نان می‌کردند و معمولا بعد از اذان مغرب هم پخت نان تمام می‌شد.

بازاری‌های بوشهر در زمان زعامت مذهبی آیت الله سید محمد تقی حجت و آیت الله حسینی دشتی معمولا ظهرها بازار بوشهر را تعطیل کرده و نماز جماعت را در مساجد می‌خواندند در حالی که عده زیادی از بازاریان بوشهری بعد از نماز ظهر و عصر به خانه نمی‌رفتند و در مسجد قرائت قرآن و ذکر دعا می‌کردند.

از نکات جالب بازار بوشهر در ماه مبارک رمضان این بود که ظهرها که بازاریان بوشهری برای نماز به مساجد می‌رفتند روی در مغازه‌های خود با یک تور ماهی‌گیری می‌بستند و در هیچ شرایط سرقتی از مغازه‌های آنها گزارش نمی‌شد.

بعد از ظهرهای بازار بوشهر نیز دیدنی بود.بازاریان از انواع صنوف و حتی راسته پوشاک فروشان و بزازان ساعتی زودتر از ماه های قبل کرکره مغازه هایشان را بالا می‌زدند و با صدای اذان مغرب راهی مساجد می‌شدند تا برای آغاز افطار خود را آماده کنند که طبیعی بود دیگر مغازه‌هایشان پس از اقامه نماز و صرف افطاری جزیی در مساجد باز نمی‌شد و مستقیم راهی خانه می‌شدند تا پس از کامل کردن افطاری، برای راز و نیاز و عبادت به مجالس قرآن در خانه افراد که مشهور به “مقابله” بود بروند و یا این که در حسینیه‌ها و مساجد تلاوت قرآن را گوش دهند.

در ماه رمضان نیز صبح‌ها دیرتر بازار بوشهر باز می‌شد و بازاریان بازار بوشهر کمتر تمایلی به داد و ستد در ساعات نخستین روز در سطح بازار داشتند که البته مردم روزه‌دار نیز چندان میلی به ورود به بازار در این ساعات نداشتند.

معمولا بزرگان هر راسته‌ای از بازار از بازاریانی که خود داوطلب برای پرداخت وجوهی بودند اقدام به جمع‌آوری مبالغی می‌کردند و هر شب در مساجد بازار سفره محدود افطاری که شامل نان، زولوبیا ، بامیه، شیر و آش بود بین همه نمازگزاران توزیع می‌شد اما در مواردی نیز بازاریان اگر نذر و نذوراتی داشتند به بهترین شکل ممکن اقدام به دادن اطعام به نمازگزاران می‌کردند.

از جمله اقدام خوب و خداپسندانه بازاریان قدیم بوشهر، دستگیری از ایتام، فقرا و نیازمندان بود که بدون این که فرد یا افرادی متوجه شوند زمینه اختصاص کالاهای مورد نیاز این خانواده‌ها را به شکل پنهانی تامین کرده تا از اجر کمک به نوعدوستان در این ماه پر از برکت غافل نشوند.

هم اکنون نیز بخشی از این سنت‌های خوب که برگرفته از فرهنگ غنی مردم بوشهر است اگر چه نسیت به گذشته کم‌رنگ‌تر شده اما همچنان بخش‌هایی از آن  پابرجاست و بزرگان بازار بوشهر با زنده‌نگهداشتن این سنت‌ها زمینه انتقال آن به نسل جدید بازار که عمدتا جوان و بیشتر دارای تحصیلات دانشگاهی هستند فراهم می‌کنند.

منبع:فارس