ندای استان:چاقی و اضافه وزن از چالش‌های مهم دانش آموزان بوشهری است که بعد از همه گیری کرونا و خانه نشینی ۲ سال و اندی و بی رغبتی آنها به فعالیت‌های ورزشی به دلیل حضور در فضای مجازی باعث شده این مساله برای تپلی‌های دوست داشتنی این استان جدی تر شده و چاره‌ای باید اندیشیده شود.
به گزارش ندای استان،بچه‌های تپلی که تا سن خردسالی و کودکی همه دوست دارند لُپهای آنها را بکشند؛ آنها را بغل کنند و مورد توجه همه هستند کم کم با بزرگ شدن چنانچه این چاقی ادامه دار باشد بعنوان افراد چاق نشان داده می‌شوند.
کمی عقب تر که برگردیم در صندوقچه خاطرات مدرسه هیچ چیزی به اندازه جنب و جوش‌ها، شیطنت‌های زنگ تفریح و ساعت‌های ورزش و پس از آن قرارهای گل کوچک، وسطی بازی، لی لی، هفت سنگ و قایم باشک با هم کلاسی‌ها انسان را به وجد نمی آورد؛ همان روزهایی که به قول خیلی از پدر بزرگ و مادر بزرگ‌ها در یک جا بند نمی‌شدیم و از سر و کله هم بالا می‌رفتیم و سر و صدا تمام فضا را پر می‌کرد.
اما امروز با پیشرفت تکنولوژی همه چیز تغییر کرد؛ دیگر خبری از آن شور و تحرک و بازی‌های کودکانه در فضای مدرسه، کوچه و خیابان نیست و تنها تفریح بچه ها و حتی بزرگترها محدود به یک گوشی موبایل شده و این تکنولوژی در کنار همه دسترسی‌هایی که برای انسان به وجود آورده به نوعی افراد را در باتلاق بی تحرکی گرفتار کرده است.
چاقی و اضافه وزن معضلی است که گریبان سلامت بسیاری از افراد جوامع توسعه یافته یا در حال توسعه از جمله ایران را گرفته و استان بوشهر نیز به دلیل سبک زندگی، ژنتیک و تغذیه اشتباه از جمله استان‌های اول چاق کشور به شمار می‌رود و در این بین چاقی کودکان و نوجوانان این استان بیشتر مورد توجه است.
به نحوی که براساس آمار معاونت تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر از جمعیت ۲۵۰ هزار نفری دانش آموزی این استان ۶۳ درصد دارای وزن طبیعی و بین ۳۰ تا ۳۵ درصد معادل ۸۰ هزار دانش آموز دارای اضافه وزن و چاقی و به طور تقریبی ۲ درصد لاغر هستند.
صادق عبداللهی رئیس اداره تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر به خبرنگار ایرنا می گوید: آمارها نشان می‌دهد دانش آموزان این استان از نظر چاقی بعد از استان‌های گیلان، البرز و تهران قرار دارند آمارها بیانگر این هستند که دانش آموزان بوشهری در زمینه چاقی برتری دارند برتری که می‌تواند در آینده بسیار نگران کننده باشد.
آنطوری که عبداللهی اعلام می‌کند بیشترین جمعیت چاق دانش آموزان استان بوشهر در مقطع ابتدایی هستند و این مساله نشان می‌دهد که برای داشتن نسلی سالم و پویا باید برنامه ریزی دقیقی انجام شود در غیر اینصورت با نسلی درگیر انواع بیماری‌های غیر واگیر روبرو خواهیم بود.
عادت به کم تحرکی، پرخوری، وابستگی به فضای مجازی و وراثت، سبک زندگی، کنکورزدگی، ترغیب نداشتن دانش آموزان به فعالیت و تحرک، الگوی غذایی نادرست والدین، موقعیت و اندازه کوچه و منزل، نبود نظارت بر میزان استفاده کودکان و نوجوانان از تلویزیون، کامپیوتر و موبایل ، نبود مسیر دوچرخه سواری و پیاده روی از جمله عوامل موثر چاقی دانش آموزان به شمار می‌رود.
چاقی در سنین کودکی و نوجوانی و یا به تعبیری چاقی دانش آموزان می‌تواند زمینه ساز بیماری‌های مزمن غیر واگیر در بزرگسالی باشد؛ تحقیقات نشان داده است بروز بیمارهایی مانند دیابت و پرفشاری خون به ویژه در افرادی که زمینه ژنتیکی و خانوادگی این بیماری‌ها را دارند و افرادی که در کودکی چاق بودند بیش از افرادی است که در این سنین وزن نرمالی داشته‌اند.
به گفته رئیس کمیته تغذیه هیات پزشکی ورزشی استان بوشهر، چاقی در کودکان و نوجوانان باعث تاخیر در رشد آنان شده و اثر منفی بر رشد قدی این گروه سنی دارد به همین دلیل بهترین راه برای پیشگیری از چاقی به خصوص در رده سنی کودکان و نوجوانان داشتن سبک زندگی و رژیم غذایی سالم است.
فاطمه پوربهی به خبرنگار ایرنا می‌گوید: فعالیت فیزیکی و ورزشی در کنار تغذیه مناسب و دارای انواع مواد غذایی در حد نیاز بدن برای هر گروه سنی بدون مقدار زیادی قند و چربی و غذاهای فست فودی در برنامه روزانه دانش آموز می‌تواند از افزایش وزن بیش از حد در این افراد پیشگیری کند.
آنطوری که پوربهی توضیح می‌دهد: کودکان چاق نیازی به رعایت رژیم‌های غذایی بسیار سخت و کم کالری ندارند چرا که رعایت چنین برنامه‌های غذایی علاوه بر آن که برای کودک بسیار سخت است به دلیل کالری بسیار پایین مانع رشد قدی او نیز می‌شود و به این سبب با نداشتن رشد قدی وضعیت اضافه وزن و چاقی آنان بدتر نیز می‌شود.
به اعتقاد این کارشناس تغذیه، وعده‌های اصلی غذایی دانش آموزان باید در حد کفایت و سیری کودک مصرف و محدودیت شدیدی در وعده‌های اصلی اعمال نشود همچنین در میان وعده ها به جای مصرف کیک و بیسکویت از میوه‌های تازه، مغزهای بدون نمک و شیر ساده استفاده شود و مصرف فست فودها به حداکثر یک بار در ماه برسد.
امروز مشکل اضافه وزن و چاقی در کودکان و نوجوانان به دلیل تغییر الگوی غذایی، مصرف غذاهای پرانرژی با ظاهر جذاب ولی با ارزش غذایی اندک، مصرف میان وعده های حاوی مقدار زیادی قند، نمک و چربی، مصرف ناکافی مواد غذایی دارای فیبر از یک طرف و کاهش فعالیت جسمانی از طرف دیگر به یک مشکل همگانی در جهان درآمد و به سرعت روبه افزایش است.
به اعتقاد کارشناس تغذیه دانشگاه علوم پزشکی بوشهر افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ ، اختلالات چربی خون، کبد چرب، پرفشاری خون، آسم، مشکلات تنفسی و بیماری‌های قلبی- عروقی از پیامدهای نامطلوب چاقی در دوران کودکی و نوجوانی به شمار می‌رود.
آنطوری که نظری می‌گوید: در استان بوشهر حدود ۲۰.۸ درصد از نوجوانان در سال ۱۴۰۰ به اضافه وزن و چاقی مبتلا بودند که در سال‌های اخیر با توجه به شیوع بیماری کووید ۱۹ و کم تحرکی، درخانه ماندن و افزایش مصرف خوراکی های پر کالری، کم ارزش و پرداختن به بازی‌های رایانه ای روند روبه افزایشی داشته است.
از دیدگاه این کارشناس تغذیه؛ ژنتیک هم در بروز این پدیده جهانی نقش زیادی دارد به گونه ای که والدین چاق به احتمال زیاد کودکی چاقی دارند و کودک چاق به نوجوان چاق بدل می‌شود از تغییر سبک زندگی، آپارتمان نشینی و کمبود فضای بازی در کنار آب و هوای گرم و مرطوب در استانی مانند بوشهر شرایط را برای فعالیت‌های بیرون از خانه سخت‌تر کرده است.
او می گوید: درصورتی که دو یا چند عامل از عوامل ذکر شده در کنار هم قرار بگیرند اثر شدیدتری خواهد گذاشت و برای جلوگیری از بروز این پدیده مزمن و همچنین درمان آن باید به سبک زندگی سالم، پرهیز از تنش، افزایش فعالیت بدنی و مصرف غذاهای سالم روی آورد.
ما بچه های تُپُل دوست داریم
اما در این بین شنیدن سخنان رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز در خصوص چاقی دانش آموزان شنیدنی است؛ به اعتقاد دکتر عیسی صفوی تغییر دیدگاه والدین دانش آموزان در خصوص مساله چاقی مهمترین اصل به شمار می‌رود.
صفوی به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی دیدگاه پدر و مادر این باشد که “ما بچه‌های تُپُل دوست داریم و حیف است که نگذاریم بچه‌ها غذا بخورند” و یا اینکه “بچه های ما را در ورزش خسته نکنید” هر قدر هم بخواهیم کار انجام بدهیم کارساز نخواهد بود.
او براین باور است که آموزش و پرورش براساس پروتکل‌های کشوری و به منظور تامین سلامت دانش آموزان در سال‌های اخیر بوفه مدرسه‌ها و تغذیه دانش آموزان را ساماندهی کرده است اما باید بدانیم که در تغذیه دانش آموزان این نهاد تنها یک ضلع مثلث سلامت به شمار می‌رود و ضلع دیگر آن خانواده ها هستند که ذائقه فرزندان خود را شکل می‌دهند.
به اعتقاد صفوی به همین دلیل است که آموزش و پرورش کار دشواری دارد و گاه با شکست روبرو می‌شود؛ چرا که ذائقه فرد در خانواده شکل گرفته است و گاهی عکس این است.
رئیس دبیرخانه سلامت و امنیت غذایی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر به این نکته نیز اشاره می‌کند هرچند آموزش و پرورش در حوزه سلامت دانش آموزی مصرانه برنامه‌های خود را دنبال می‌کند اما به دلیل اینکه اعتبارات پیش بینی شده برای برنامه‌های سلامت محور مستمر نیست در پارهای از مواقع با شکست روبرو می‌شود.
صفوی این پیشنهاد را هم داد که برای پیشگیری از بروز بیماری‌ها و سلامت عمومی اگر نیاز به اصلاح قانون هم باشد باید انجام شود به طور مثال برای جلوگیری از بروز پدیده چاقی در دانش آموزان، شورای عالی سلامت، زنگ ورزش در مدارس را از ۲ به چهار ساعت افزایش دهد.
همچنین به سراغ هادی امیدیان فرد یکی ازمعلمان ورزش استان بوشهر رفتم و مساله چاقی دانش آموزان این استان را از او جویا شدم؛ به اعتقاد او در کشور یک سری طرح‌هایی از جمله طرح کنترل وزن و چاقی دانش آموزان (کوچ) اجرا می‌شود اما به دلیل ادامه دار نبودن نتیجه لازم به دست نمی‌آید و اجرای این طرح‌ها مشکلی را نیز برطرف نمی‌کند.
افزایش ساعت ورزش ضرورتی اجتناب ناپذیر
به بیان این معلم ورزش در برنامه درسی دانش آموزان تنها ۹۰ دقیقه معادل ۲ تا ۴۵ دقیقه تنظیم شده اما باید دانست ورزش برای سلامت دانش آموزان مانند ریاضی، علوم، فیزیک و شیمی مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد.
امیدیان فرد ادامه می‌دهد: امروز ورزش باید بعنوان یک ماده درسی تلقی شود و برای پرداختن به ورزش حرفه ای افزایش ساعت ورزش ضروری است.
به اعتقاد این معلم تربیت بدنی ساعت ورزش امروز بسیار محدود و امکان انجام ورزش حرفه‌ای برای دانش آموزان وجود ندارد و ورزش بیشتر به صورت استقامتی دنبال می‌شود اما باز هم تلاش مربیان این است که بچه ها در این مدت کم فعالیت بدنی، جنب و جوش داشته باشند بدوند و تپش قلب آنها بالا برود.
امیدیان فرد با تاکید براینکه آنچه در خصوص تربیت بدنی در دانشگاه‌ها به صورت آکادمیک تدریس می‌شود در کف مدرسه اجرا نمی‌شود یادآور می‌شود سلامت باید بر مهارت دانش آموزان ارجحیت داشته باشد و در این زمینه تامین زیرساخت‌های ورزشی ضروری است.
او به والدین دانش آموزان این نکته را نیز یادآور شد که بعد از ۲ سال و اندی خانه نشینی به دلیل ویروس کرونا امروز بچه‌ها با افزایش وزن روبرو شده‌اند و باید با برنامه ریزی دقیق و اصولی در زمینه ورزش زمینه داشتن نسلی سالم و پویا را رقم بزنیم.
دانش آموزان بوشهری در چاقی گوی سبقت را از همکلاسی خود ربودند
همزمان با شیوع کرونا و خانه نشینی دانش آموزان طرح ملی کنترل وزن و چاقی دانش آموزان (کوچ) در کشور اجرا شد و آنچه از این طرح به دست آمد این بود که ۳۰ درصد از جمعیت دانش آموزی کشور چاق هستند این در حالی است که این آمار تا پیش از این ۲۱ درصد بوده اما همین طرح نشان می‌دهد که دانش آموزان بوشهری با ۳۵ درصد چاقی گوی سبقت را از هم کلاسی های خود ربوده اند.
از نظر رئیس اداره تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر کم تحرکی، تغذیه نامناسب و استفاده از غذاهای پرکالری از عوامل اضافه وزن در کودکان و نوجوانان است و با شیوع ویروس کرونا و ارائه آموزش‌های غیر حضوری در خانه کم تحرکی و اضافه وزن دانش‌آموزان به طور ناخواسته افزایش یافته است.
به گفته عبداللهی ۶۳ درصد دانش آموزان استان بوشهر دارای وزن طبیعی هستند و نشان می‌دهد استان در رده‌های آخر قرار دارد و دانش آموزان آن از نظر وزن طبیعی شرایط خوبی ندارند.
به اعتقاد عبدالهی یکی از راه‌هایی که موجب ایجاد تحرک در مدرسه می‌شود افزایش ساعت درس تربیت بدنی، برگزاری کلاس‌های فوق برنامه درس تربیت بدنی و فعالیت کانون‌های درون و برون مدرسه ای است که به این صورت می توان بچه ها را به حرکت واداشت.
او ضمن تاکید بر آگاه سازی والدین دانش آموزان در خصوص مساله چاقی دانش آموزان به این مساله هم اشاره می‌کند: با توجه به رژیم غذایی نامناسب بچه ها طرح تغذیه سالم یکی دیگر از راهکارهای کنترل وزن و پیشگیری از چاقی است که باید به صورت مرتب و مداوم اجرا شود.
عبداللهی اجرای طرح برترین‌ها برای شناسایی دانش آموزان، معلمان، مدیر مدرسه روسای برتر اداره‌های آموزش و پرورش و آگاه سازی خانواده ها از خطر بی تحرکی و چاقی دانش آموزان در قالب نشست‌های انجمن اولیا و مربیان را از جمله اقدام‌های مهم این اداره کل عنوان کرد.
به گفته معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر سرانه فضای ورزشی مدرسه ها در این استان ۷۸ صدم درصد به ازای هر دانش آموز است که نسبت به میانگین ۳۴ درصدی سرانه فضای وزشی کشور بیشتر است.
مهدی عباسیان ادامه می‌دهد: همچنین در راستای تقویت زیرساخت‌های ورزشی مدرسه‌ها در قالب طرح شهید سلیمانی برای احداث ۳۶ فضای روباز، هشت فضای سرپوشیده و تجهیز ۱۵ کلاس درس تربیت بدنی با ۱۵ میلیارد تومان اعتبار از محل اعتباراتی استانی و طرح شهید سلیمانی در این استان برنامه ریزی کرده است.
آنطوری که عباسیان در خصوص تامین زیرساخت‌های ورزشی مدارس توضیح می‌دهد برای مدرسه‌های استان خریداری و همزمان با هفته تربیت بدنی توزیع می‌شود.
فضای ورزشی در اختیار خانواده‌ها
به گفته معاون تربیت بدنی و سلامت اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر امسال در راستای ترویج فرهنگ ورزش؛ طرح شهید خرازی با هدف قراردادن سالن‌های ورزشی در اختیار خانواده‌ها اجرا شده و ۲۸ مجموعه ورزشی این مجموعه در اختیار مردم قرار گرفته است.
طرح شهید خرازی فرصتی برای حضور خانواده‌ها در محیط‌های شاداب و پرنشاط ورزشی به‌صورت رایگان است که براساس برنامه‌ریزی‌ها روز پنجشنبه این فضاها در اختیار مادران و دختران و روز جمعه نیز در اختیار پدران و پسران قرار می‌گیرد.
آغاز المپیادهای ورزشی درون مدرسه ای پس از ۲ سال کرونایی
در راستای ارتقای سواد حرکتی دانش آموزان همزمان با هفته تربیت بدنی امسال المپیادهای ورزشی درون مدرسه ای بعنوان رویدادی مهم برای سلامتی و نشاط دانش‌آموزان و با هدف شناسایی و کشف استعدادهای بالقوه دانش‌آموزان در رشته‌های ورزشی و هدایت آنها در دوره مختلف آغاز می‌شود.
مطابق نظر کارشناسان تغذیه با توجه به روند چاقی کودکان و نوجوانان تغذیه مصرف روزانه صبحانه سالم شامل نان سبوس دار، پنیر کم چرب، تخم مرغ آب پز، خیار، گوجه فرنگی، عدسی کم چرب، حلیم کم شیرین، شیر ساده و از طرفی به حداقل رساندن مصرف نوشیدنی‌های شیرین از قبیل نوشابه‌های گازدار (نوشابه های معمولی حاوی قند فراوان و نیز نوشابه های رژیمی)، نوشابه‌های ورزشی یا هر نوع نوشیدنی شیرین از جمله آب میوه‌های صنعتی، ماءالشعیر، شربت‌ها، شیرکاکائو و شیرهای طعم دار پیشنهاد می‌شود.
همچنین مصرف روزانه میوه و سبزی به میزان پنج سهم ( حداقل ۲ واحد میوه و حداقل سه واحد سبزی)، استفاده از نوشیدنی‌های سالم از جمله دوغ کم نمک و بدون گاز، کفیر، عرقیجات و شربت‌های سنتی خیلی کم شیرین، محدودیت در مصرف انواع سس سالاد و کچاپ که مقدار زیادی قند و نمک دارند و به جای آن استفاده از ترکیب ماست، روغن زیتون، آب لیمو و سرکه، مصرف غذای خانگی جایگزین غذاهای رستورانی و فست فود (پیتزا، سوسیس، کالباس و سایر ساندویچ ها) توصیه می‌شود.
محدودیت در مصرف انواع خامه و پنیر خامه ایی، سرشیر، مربا، عسل، دسرهای صنعتی و بستنی، مصرف تنقلات چرب و شور مثل چیپس، فرآورده‌های غلات حجیم شده مثل پفک، پفیلا، ذرت بو داده، چیپلت، مصرف انواع بستنی‌ها به ویژه بستنی‌های ترکیبی با شکلات، مغزها و یخمک‌ها، استفاده از سیب زمینی آب پز، بخار پز به جای سیب زمینی سرخ کرده توصیه می شود.
همچنین کودکان و نوجوانان به مصرف غذا به آهستگی و جویدن طولانی مدت آن نیز توجه داشته باشند.
- منبع خبر : ایرنا
